اصول شکسته نویسی

«شکسته‌نویسی» از مهم‌ترین ویژگی‌های ترانه است. اگر از معدود ترانه‌هایی که به زبان معیار نوشته می‌شوند بگذریم، زبان ترانه، عموماً زبانی محاوره یا شکسته است. بررسی قواعد شکسته‌نویسی و تدوین رسم الخطی واحد برای نگارش زبان شکسته همیشه از دغدغه‌هایم بوده و همه‌جا به دنبال یافتن مرجعی مناسب و پژوهشی علمی در این خصوص بوده‌ام. به جز تلاش قابل احترام دوستانم مهدی ایوبی و روزبه آزادی عزیز برای تدوین رسم‌الخط ترانه، هنوز مطلب دندان‌گیری در این خصوص نیافته‌ام. چند روز پیش در شهر کتاب اصفهان به کتابی برخوردم به نام «اصول شکسته‌نویسی» که راهنمای شکستن واژه‌ها در گفت و گوهای داستانی است. این کتاب را «علی صلح‌جو» نوشته که پیش‌تر کتاب بسیار مفید «نکته‌های ویرایش» و چندین مقاله‌ی آموزنده درباره‌ی ترجمه را از او خوانده بودم. تمرکز او در این کتاب، بر شکسته‌نویسی در داستان و نمایشنامه و حد و حدود آن است. احترام به «حافظه بصری» خواننده از کلمات از اصولی است که نویسنده بر آن تاکید زیادی دارد. از سوی دیگر توجه به نحو شکسته و ظرفیت‌هایی که به وجود می‌آورد نیز از دیگر نکات جالب این کتاب است.

گرچه موضوع ترانه، بالذات با داستان و نمایشنامه متفاوت است و نمی‌توان تمام اصول شکسته‌نویسی در داستان را به ترانه تعمیم داد و همچنین اشارات صلح‌جو به رسم‌الخط شکسته‌نویسی در برخی از موارد درباره‌ی ترانه ناکاراست؛ اما مطالعه‌ی این کتاب 62 صفحه‌ای- که نشر مرکز منتشرش کرده- می‌تواند دریچه‌ای تازه به مباحث تئوریک ترانه بگشاید.

پ.ن: در جستجوی درباره‌ی این کتاب به این یادداشت کوتاه «حمیدرضا ابک» رسیدم که به کاربرد مطالب طرح شده در کتاب صلح‌جو در وبلاگ‌نویسی و فیس‌بوک‎نویسی اشاره کرده:

https://www.facebook.com/hamidreza.abak/posts/10151654892238411